تقلید از نیاکان و حجت (قرآن)در این مقاله به بررسی آیاتی که مربوط به عوامل منع تاثیر حجت و دلیل انبیا بر قومشان هست می‌پردازیم. ۱ - عدم تاثیر اتمام حجتتقلید کورکورانه از نیاکان، مانع تأثير اتمام‌حجّت: الم یاتکم نبؤا الذین من قبلکم قوم نوح وعاد وثمود والذین من بعدهم لا یعلمهم الا الله جاءتهم رسلهم بالبینـت فردوا ایدیهم فی افوههم وقالوا انا کفرنا بما ارسلتم به وانا لفی شک مما تدعوننا الیه مریب• قالت رسلهم افی الله شک فاطر السمـوت والارض یدعوکم لیغفر لکم من ذنوبکم ویؤخرکم الی اجل مسمی قالوا ان انتم الا بشر مثلنا تریدون ان تصدونا عما کان یعبد ءاباؤنا فاتونا بسلطـن مبین. «آیا خبر آنها که پیش از شما بودند به شما نرسیده: قوم نوح و عاد و ثمود و آنها که پس از ایشان بودند، همانها که جز خداوند از آنان آگاه نیست، پیامبرانشان با دلائل روشن به سوی آنها آمدند، ولی آنها (از روی تعجب و استهزا) دست بر دهان گرفتند و گفتند که ما به آنچه شما مامور آن هستید کافریم، و نسبت به آنچه ما را به سوی آن می‌خوانید تردید داریم! رسولان آنها گفتند آیا در خدا، شک است؟! خدائی که آسمان‌ها و زمین را آفریده؟! او که شما را دعوت می‌کند تا گناهانتان را ببخشد، و تا موعد مقرری شما را باقی گذارد، آنها گفتند (ما اینها را نمی‌فهمیم همین اندازه می‌دانیم) شما انسان‌هائی همانند ما هستید و می‌خواهید ما را از آنچه پدرانمان می‌پرستیدند باز دارید، شما دلیل روشنی برای ما بیاورید!». ۲ - موسی در برابر فرعوناسلک یدک فی جیبک تخرج بیضاء من غیر سوء واضمم الیک جناحک من الرهب فذنک برهـنان من ربک الی فرعون وملاه انهم کانوا قومـا فـسقین• فلما جاءهم موسی بـایـتنا بینـت قالوا ما هـذا الا سحر مفتری وما سمعنا بهـذا فی ءابائنا الاولین. «دستت را در گریبانت فرو بر، هنگامی که خارج می‌شود سفید و درخشنده است و بدون عیب و نقص، و دست‌هایت را بر سینه‌ات بگذار تا ترس و وحشت از تو دور شود، این دو برهان روشن از پروردگارت به سوی فرعون و اطرافیان اوست که آنها قوم فاسقی هستند. هنگامی که موسی با معجزات روشن ما به سراغ آنها آمد گفتند: این چیزی جز سحر نیست که به دروغ به خدا بسته شده، ما هرگز چنین چیزی در نیاکان خود نشنیده‌ایم!». ۳ - انکار نابخردانهواذا تتلی علیهم ءایـتنا بینـت قالوا ما هـذا الا رجل یرید ان یصدکم عما کان یعبد ءاباؤکم وقالوا ما هـذا الا افک مفتری وقال الذین کفروا للحق لما جاءهم ان هـذا الا سحر مبین• وما ءاتینـهم من کتب یدرسونها وما ارسلنا الیهم قبلک من نذیر• وکذب الذین من قبلهم وما بلغوا معشار ما ءاتینـهم فکذبوا رسلی فکیف کان نکیر. «ما (قبلا) چیزی از کتب آسمانی را به آنها نداده‌ایم که آن را بخوانند (و به اتکای آن سخنان تو را تکذیب کنند) و قبل از تو هیچ پیامبری (نیز) برای آنها نفرست. کسانی که پیش از آنها بودند (نیز آیات الهی را) تکذیب کردند در حالی که اینها به یکدهم (از قدرت و نیروی آنان) نمی‌رسند، (آری) آنها رسولان مرا تکذیب کردند و ببین مجازات من (نسبت به آنها) چگونه بود؟! هنگامی که آیات روشنگر ما بر آنها خوانده شود می‌گویند او فقط مردی است که می‌خواهد شما را از آنچه پدرانتان پرستش می‌کردند باز دارد، و می‌گویند: این جز دروغ بزرگی که (به خدا) بسته شده چیز دیگری نیست، و کافران هنگامی که حق به سراغشان آمد گفتند: این فقط یک سحر آشکار است!». ۳.۱ - منطق منکرین آیاتآیات گذشته از وضع مشرکان و افراد بی‌ایمان در قیامت سخن می‌گفت، آیات مورد بحث بار دیگر به وضع آنها در این دنیا پرداخته عکس‌العمل آنان را در برابر شنیدن قرآن بازگو می‌کند، تا روشن شود آن سرنوشت شوم در قیامت معلول این موضع‌گیری غلط در مقابل آیات الهی در دنیاست. نخست می‌گوید: هنگامی که آیات روشنگر ما بر آنها خوانده می‌شود می‌گویند این مرد فقط می‌خواهد شما را از آنچه نیاکانتان پرستش می‌کردند باز دارد (و اذا تتلی علیهم آیاتنا بینات قالوا ما هذا الا رجل یرید ان یصدکم عما کان یعبد آبائکم). این نخستین عکس‌العمل آنها در برابر این آیات بینات است که به منظور تحریک حس عصبیت در این قوم متعصب مطرح می‌کردند. ۴ - پانویس۵ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۸، ص۳۲۸، برگرفته از مقاله «تقلید از نیاکان و حجت». |